Vondsten Nieuwe Tijd
Vanaf de 16e eeuw volgden de ontwikkelingen in de Zaanstreek zich snel op. De dorpen groeiden en het gebied, onder de rook van Amsterdam, bood de ruimte en middelen voor de bouw van molens, scheepswerven en andere industrie. De opkomst van de Zaanse handel en scheepsvaart is ook archeologisch duidelijk zichtbaar.
Opgravingen aan de Hogendijk in Zaandam legden vier scheepshellingen bloot uit de periode 1580-1650. Deze markeren het begin van de Zaanstreek als grootste scheepsbouwgebied van de wereld. Onderzoek naar de oliemolens De Ram en De Vrijheid in Wormerveer geven informatie over de Zaanse molengeschiedenis. De Zaanstreek groeide door de molens uit tot het eerste grote industriegebied van Europa. Bij het archeologisch onderzoek in de Wilhelminasluis in Zaandam zijn honderdduizenden vondsten gedaan uit de periode 1300-1850. Het betreft veelal afval dat in de sluis was gegooid maar het zijn soms ook verloren of overboord gevallen voorwerpen. Deze vondsten bieden een kijkje in het leven van die tijd.