Aanpak criminaliteit en ondermijning in Zaandam-Oost onderzocht

Het college van B&W stuurde de gemeenteraad vijf onderzoeken. Deze gaan over de aanpak van de criminaliteit en ondermijning in Zaandam-Oost. Uitspraken in recente media publicaties zijn meegenomen in het onderzoek. Samen zijn de onderzoeken een feitelijke weergave van de noodzaak, de effectiviteit en zorgvuldigheid van de aanpak van de gemeente.

De onderzoeken leverden een aantal conclusies op. Samengevat zijn dat:

• De aanpak van de gemeente is rechtmatig. Ze voert deze binnen de kaders van haar bevoegdheden uit.
• De voorstellen voor verbeteringen gaan niet over de aanpak zelf. Ze gaan over de vorming van dossiers en het vastleggen van de manier van werken.
• Zaanstad neemt bijna alle adviezen over. 
• Het onderzoek versterkt de overtuiging dat de aanpak nodig is. Ook toont het aan dat de gemeente de juiste koers vaart.

Situatie in Zaandam-Oost vraagt om actie
Criminele netwerken zorgen in Zaandam-Oost voor een zware druk op de leefbaarheid en veiligheid. Kinderen die hier opgroeien, hebben aantoonbaar minder kans op een goede toekomst, dan kinderen in andere wijken. Bewoners luidden de noodklok. Zij vragen de overheid om hard op te treden.

Samen met partners en het Rijk investeert de gemeente miljoenen in Zaandam-Oost. Het geld gaat naar voorzieningen voor een betere toekomst voor de wijken, onder andere naar:

• Onderwijs;
• Hulp bij het opvoeden;
• Een huis van de wijk met bibliotheek;
• Extra hulp voor mensen die in armoede leven.

Alleen inzet op mooie voorzieningen is niet genoeg. Repressie en een aanpak op ondermijning is nodig. Daarom gaat ongeveer 5 procent deel van de investeringen in Zaandam-Oost naar de aanpak van ondermijning en het bestrijden van de criminaliteit.

Zorgvuldig onderzoek naar vragen uit de samenleving
De onderzoeken laten zien dat de gemeente, als het gaat om de aanpak van ondermijning, binnen de wettelijke kaders en bevoegdheden handelt. De onderzoeken bieden ook adviezen om de (documentatie van de) uitvoering te verbeteren. Hiermee is Zaanstad meteen aan de slag gegaan.

Burgemeester Jan Hamming: ‘We merkten dat recente berichten in de media mensen raakten – inwoners, medewerkers en de gemeenteraad. Daarom hebben we zorgvuldig naar onze aanpak gekeken. In berichten van de media zijn soms feiten, fabels en framing door elkaar gehaald.

Niemand krijgt zomaar een last onder dwangsom of boete. Daarbij kijken we echt niet naar afkomst. Voor ons staan integriteit, zorgvuldig genomen besluiten en een betrouwbare overheid centraal. Dit is essentieel voor het vertrouwen van inwoners. Maar ook in onze strijd tegen criminaliteit in Zaandam-Oost’.

Conclusies college van B&W over de onderzoeken
De conclusies van het college van B&W zijn:

• De gemeente handelt rechtmatig. Het gemeentebestuur maakt gebruik van wettelijke mandaten en bevoegdheden. Het toepassen ervan staat, zoals altijd, open voor beoordeling door de rechterlijke macht.
• Het proces van interne, ambtelijke besluitvorming over de uitvoering van de aanpak kan op onderdelen beter. Vooral het vastleggen hiervan. 
• De afgelopen jaren boekten we vooruitgang in de veiligheid van de gemeentelijke werkomgeving. Het blijft wel een aandachtspunt. 

‘Resultaten onderzoeken waardevol’
Burgemeester Jan Hamming: ‘De resultaten van de onderzoeken zijn waardevol. In de eerste plaats sterken ze ons in de overtuiging dat we het juiste doen. We hebben niet voor niets besloten om ondermijning hard aan te pakken. De criminele netwerken die in Zaandam-Oost actief zijn, verdienen miljoenen aan de huisvesting en uitbuiting van arbeidsmigranten. Maar ook aan zwartwerken, oplichting, schijnzelfstandigheid, intimidatie, geweld, woonfraude, hypotheekfraude, uitkeringsfraude, zorgfraude, drugshandel, prostitutie, mensenhandel en arbeidsuitbuiting’.

‘We krijgen heel veel signalen. Die pakken we zorgvuldig op. Door te controleren, adresonderzoek te doen en samen te werken met partners. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de politie en de Arbeidsinspectie. Met eigen ogen heb ik gezien hoe mensen op een onmenselijke manier wonen. Ook zie ik uitbuiting. Het is een crimineel verdienmodel dat zijn weerga niet kent. De onderzoeken sterken ons in de overtuiging dat we door moeten zetten. Daarin staan ook concrete punten om onze aanpak te verbeteren’.

Hoe nu verder
De gemeente Zaanstad neemt de adviezen uit de onderzoeken serieus en gaat ermee aan de slag. Zo komt er een nieuw registratiesysteem. Dat het nemen van besluiten en de het uitvoeren van concrete acties transparanter maakt.

Op 9 oktober tijdens het Zaanstad Beraad kunnen raadsleden technische vragen stellen over de onderzoeken. Op 14 oktober is de politieke behandeling in het Zaanstad Beraad. Dan kunnen raadsleden reageren op de bestuurlijke reactie van het college van B&W. 

Meer veiligheid vanuit de haarvaten van Zaandam-Oost  
De aanpak van ondermijning blijft steeds in ontwikkeling. Criminele netwerken zitten namelijk niet stil. De problemen in Zaandam-Oost vragen om vergaande maatregelen. Die blijken effectief. Het Interventieteam kreeg in 2023 de opdracht om in de haarvaten van de wijken te kruipen. Zij mogen als dat nodig is de bevoegdheden die zij hebben maximaal inzetten.

‘Beschuldigingen van machtsmisbruik zijn misplaatst’
Burgemeester Jan Hamming: ‘Het is gevoelig werk, in een weerbarstige praktijk. De medewerkers die deze taken op zich hebben genomen, verdienen onze steun. Zij zetten zich elke dag in voor de leefbaarheid en veiligheid van onze inwoners. Hun professionaliteit staat buiten kijf. Beschuldigingen van machtsmisbruik of discriminatie zijn absoluut misplaatst’.

‘Overheid moet betrouwbaar zijn’
Burgemeester Jan Hamming: ‘Een overheid moet rechtmatig en integer handelen. Alleen dan houdt de overheid, het vertrouwen van de inwoners. Dit vraagt uiteraard dat we elkaar steeds scherp houden, luisteren en samen optrekken. De uitkomsten van de onderzoeken pakken we daarom dankbaar op’.

Bewoners en kinderen verdienen een goede toekomst
Burgemeester Jan Hamming: ’Door onze inzet met partners, verbetert de leefbaarheid en de veiligheid in deze wijken. Daar mogen we trots op zijn. Met die overtuiging, blijf ik met bewoners en professionals in gesprek. Om te luisteren naar hun ervaringen met de gemeente. Ik spreek met ze over onze aanpak en met de impact en resultaten daarvan.

Álle geluiden en signalen helpen ons, om onze aanpak te verbeteren. Of die nu positief of negatief zijn. Want de bewoners en hun kinderen verdienen een goede toekomst’.

Meer informatie
De adviezen en de bestuurlijke reactie vindt u op het Raadsinformatiesysteem.